Afgelopen zaterdag kwamen bezoekers van de website http://www.marjolijnfebruari.nl ineens op een een nieuw webadres terecht: http://www.maximfebruari.nl. Daar konden zij lezen dat Maxim Februari het bedrijf overneemt – “zowel de activa als de passiva, zowel de voorraden als de verplichtingen”. Een originele manier om een transitie bekend te maken. Het is, voor zover de Continuüm redactie het zich herinnert, de eerste keer sinds Dirkje Kuik dat een bekende Nederlander openlijk in transitie gaat. 

Vandaag kreeg het nieuws nog meer bekendheid. Er stonden interviews in het NRC en de Volkskrant, evenals de column die Februari voor het eerst onder zijn nieuwe, mannelijke naam schreef. De reacties zijn gemengd. Femke Halsema is ontroerd en heet Maxim welkom. Veel andere twitteraars vinden het een goede grap dat Februari 18% meer salaris gaat eisen nu hij man is. Transgender taalgebruik is voor de meeste mensen nog even stoeien. De Volkskrant heeft het over “haar transseksualiteit”, Opzij-hoofdredacteur Margriet van der Linden twittert over Februari dat “ze” mannelijke hormonen gebruikt en Roos Vonk, bekend sociaal-psycholoog aan de RUN, maakt een grapje over “ombouwen”. Maar Twitteraars die zijn NRC-column over persoonlijke voornaamwoorden hebben gelezen én de bijbehorende foto hebben gezien lijken er minder moeite mee te hebben. “Maxim Februari ziet er nu ook uit als man”, constateert iemand op Twitter, en dat maakt het allemaal weer wat overzichtelijker.

Er zijn ook twitteraars in de rouw, en wel om het verlies van een vrouwelijk rolmodel. Zo twittert iemand: “Ik vind het ongelooflijk dapper van MaximFebruari! Tegelijkertijd jammer omdat er nu een slimme erudiete vrouw minder is.” Ook zelf vond ik het even slikken. Ik bewonderde Februari niet alleen om de scherpe columns die hij schreef, maar ook om het feit dat deze intelligentie van een vrouw afkomstig was: van iemand met wie ik me kon identificeren. Zelf zegt hij in het NRC interview “braaf” te zijn geweest voor de zaak van de vrouwen, bijvoorbeeld door op te dagen bij allerlei debatten waar anders geen vrouw aanwezig zou zijn. Februari ging bovendien ook als lesbische vrouw door het leven. Op het lesbisch festival in Nijmegen in 2007 weigerde hij echter pertinent de rol van “lesbisch schrijfster” te vervullen. Hij was auteur, en het lesbisch zijn was daarvoor niet relevant. De status van lesbisch rolmodel was niet iets wat Februari actief omarmde.

Zwijgen

Februari koos er niet alleen voor zijn auteurschap niet door het lesbisch-zijn te laten definiëren, maar ook om zijn privéleven in het algemeen buiten beeld te laten. “Om een gat heen schrijven” noemde hij dat in het tv-profiel “De zichtbare denker” dat Human in 2011 uitzond:

“Ik vind dat je hele persoonlijke dingen, vooral over familie en omgeving en achtergrond, niet moet opschrijven. En dat wil zeggen dat je voortdurend om een groot gat heen schrijft. Je schrijft eigenlijk om jezelf heen. … Maar ik ben er natuurlijk wel. En daar steeds omheen moeten schrijven, dat heeft ook gemaakt dat een van de thema’s in mijn literaire oeuvre het thema van het zwijgen is.”

In dezelfde uitzending opent hij een lezing over een homoseksueel rolmodel met de vraag of hij dit keer toch niet uit de school zal klappen:

“Iedere keer dat ik de deur uit stap om de wereld in te gaan, vliegt er ook diezelfde behoefte aan rücksichtslose eerlijkheid mij aan. Waarom zou ik deze keer niet gewoon eens alles over mijzelf onthullen? Eindelijk eens de waarheid vertellen. Ik moet u eerlijk zeggen dat ik heb overwogen dat voor deze gelegenheid te doen. Eindelijk op te biechten wie ik ben, waar ik vandaan kom, wat mijn achtergrond is, wat diep in mijn innerlijk leeft. Enfin, ik heb er even mee geworsteld, ik denk, zal ik? Zal ik niet? … Maar nee.”

Het leek een grappig stijlmiddel, maar in retrospect was het diepe ernst. Op dezelfde manier staat Februari’stentoonstelling van het “geestelijk hermafroditisme” in zijn proefschrift nu in een heel ander licht. Hij schrijft daar onder twee verschillende pseudoniemen: een mannelijke M. Februari en een vrouwelijke Marjolijn Drenth.

 Transgender rolmodel?

Februari zal voor de meeste lesbische vrouwen geen rolmodel meer kunnen zijn, in elk geval niet op dezelfde manier als voorheen. Maar zal hij een rolmodel worden voor de transgender gemeenschap? Zal Maxim niet langer om een gat heen schrijven nu hij zichzelf kan zijn, of blijven publiek en privé om principiële redenen gescheiden? Gaat Februari als rechtsfilosoof kritische stukken schrijven over de op handen zijnde wet over geslachtswijziging in de GBA? Een lezing houden op de transgender gedenkdag?

De vandaag verschenen column en interviews geven al voorzichtig antwoord op een aantal van deze vragen. Februari is nog steeds geen voorstander van de ik-vorm in het schrijven, maar het gat waar hij omheen schreef lijkt toch gedeeltelijk gedicht te zijn. Hij hoopt zelfs dat het transgender zijn het schrijven meer gaat beïnvloeden:

In NRC brengt Februari de onredelijkheid van de sterilisatie-eis onder de aandacht, en wijst op de vele formulieren waarop almaar je sekse moet worden ingevuld. En passant stelt hij ook nog even de gendersegregatie in de literatuur aan de orde. Van iemand die er in slaagt om in alle media-opwinding zoveel maatschappelijke kwesties aan de orde te stellen, verwacht ik nog veel goeds. En of dat nou vanuit de ik-vorm of vanuit een algemeen rechtvaardigheidsgevoel geschiedt, dat maakt me niet zoveel uit.

[Verschenen op het Continuum, september 2012.]