Transgenders in de media roepen veel reacties op. Sekse is in onze samenleving zo’n allesbepalend en – denken we – vaststaand onderdeel van onze identiteit, dat we iemand die hieraan morrelt al gauw exotisch vinden. Verhalen van naasten zijn een stuk minder spectaculair. Toch hebben ook zij allerhande uitdagingen en behoeften. In Transparent, een Amerikaanse zwarte komedie, staan niet transgenders zelf in de aandacht maar hun naasten.

Transparent gaat over de relatie tussen een transdame op leeftijd en haar kinderen. De jongvolwassen kinderen worstelen als echte hipsters volop met de luxeproblemen van het leven, niet doorhebbende dat hun vader uit de kast probeert te komen als vrouw. Tot de oudste dochter haar vader betrapt in vrouwenkleding. Ongetwijfeld gaan we in de volgende afleveringen zien hoe de kinderen daar allemaal op hun eigen manier mee omgaan.

Onderzoek over welbevinden kinderen
Ook op de EPATH, een grootschalige Europese conferentie over transgender gezondheid, was er vorige week aandacht voor kinderen van een transouder. De Vlaamse Myrte Dierckx presenteerde daar haar nog lopende onderzoek genaamd ‘Families in transition’, over het welbevinden en de identiteit van deze kinderen in de leeftijd van 12-18 jaar. Haar veldwerk is nog in volle gang, maar uit haar literatuuronderzoek bleek al dat de transitie van een ouder een lastige situatie kan opleveren voor een kind.
Uit eerder onderzoek blijkt dat zo’n kind een heel scala aan emoties ervaart, en daar vaak alleen in staat. Er zijn weinig mensen in de omgeving die deze behoeftes ten volle begrijpen. Het is immers zo’n unieke gezinssituatie dat er weinig andere kinderen zijn die in dezelfde situatie zitten. Klasgenoten geven soms blijk van transfobie en kunnen gaan pesten. Ik kan me ook voorstellen dat de ouders hun eigen besognes hebben en niet de volle aandacht hebben voor de beleving van hun kind. Het kind zelf echter moet op emotioneel en existentieel niveau dealen met de vraag of papa nog wel dezelfde is wanneer deze een vrouw blijkt te zijn, of andersom: als mama uit de kast komt als man.

Pappa blijft pappa, mamma blijft mamma
Verder blijkt uit Dierckx’ literatuuronderzoek dat veel ouders uit elkaar gaan vanwege de transitie, wat op zichzelf al een stressvolle gebeurtenis is voor een kind. Wanneer de ouders een goede relatie met elkaar houden – als koppel of als exen – verbetert dit het welzijn van zo’n kind aanzienlijk. Leeftijd is ook van belang. Wanneer kinderen nog jong zijn tijdens de transitie, is het voor hen makkelijker om met de veranderingen om te gaan dan wanneer zij al wat ouder zijn.
Over de resultaten van haar eigen veldwerk kan Dierckx nog niet zoveel zeggen omdat de interviews nog in volle gang zijn. Een interessante bevinding is al wel dat sommige kinderen hun ouder blijven aanspreken met de relatienaam van vóór de transitie. Oftewel: papa blijft papa, mama blijft mama. Voor deze kinderen voelt het op den duur als vanzelfsprekend dat papa een vrouw kan zijn, en dat mama een man kan zijn.

Iedere vrijdagavond NPO 3

Zal Transparent op representatieve manier de ervaring van kinderen van transouders laten zien? Dat is nog even afwachten, want vanavond is pas de derde aflevering. In elk geval belooft de serie een snelle, catchy verhaallijn die kijkers aan de buis gekluisterd houdt. Allemaal kijken dus: iedere vrijdagavond om 23.15 op NPO 2, of natuurlijk op Uitzending Gemist.

Blog voor Rutgers, 20 maart 2015